Slaap en neuroplasticiteit na een herseninfarct of TIA
Een herseninfarct of TIA kan een levensveranderende gebeurtenis zijn, maar er is hoop. De sleutel tot herstel ligt deels in iets waar we niet altijd bij stil staan: beter slapen.
Slaap is een essentieel onderdeel van ons vermogen om te herstellen en onze hersenen te helpen hun kracht terug te vinden. Door de wonderen van neuroplasticiteit te omarmen en onze slaap te koesteren, kunnen we stappen zetten op het pad naar herstel na deze ingrijpende gebeurtenissen.
Wat is een herseninfarct en een TIA?
Wat is een TIA?
TIA is een afkorting en staat voor Transient Ischemic Attack. Wanneer iemand een TIA heeft betekent dat dat een bloedvat in de hersenen tijdelijk is afgesloten waardoor dat deel van de hersenen even geen zuurstof en voeding krijgt. Dit leidt tot uitval.
Bij de volgende symptomen moet je er alert op zijn dat iemand mogelijk een (mini)beroerte heeft: Iemand is verward, gedesoriënteerd en/of kan ineens moeilijk uit zijn of haar woorden komen, een mondhoek hangt of het lukt niet een arm te bewegen bijvoorbeeld, het zicht is plotseling slecht en lopen lukt niet tot nauwelijks. Bel dan 112.
De neurologische symptomen verdwijnen grotendeels binnen 24 uur als het een TIA is. Op grond van de symptomen zelf kun je overigens niet vaststellen of het om een TIA gaat of een herseninfarct. Wanneer je dit soort tekenen ziet bij iemand, aarzel dan niet en schakel direct een arts in.
Een TIA is een waarschuwing en kan de voorbode zijn van een herseninfarct een paar maanden later. Bij verdenking van een TIA zal een arts, ook al zijn de symptomen misschien al uit zichzelf verdwenen, veelal bloedplaatjesremmers voorschrijven ter preventie van een herseninfarct.
Na een TIA kunnen wel restsymptomen blijven, waaronder moeheid.
Wat is een herseninfarct?
Een herseninfarct lijkt in eerste instantie op een TIA, maar waar de blokkade bij een TIA tijdelijk is, is deze bij een herseninfarct persistent. Er komt langere tijd geen zuurstof en voeding meer door het getroffen bloedvat waardoor hersenweefsel afsterft.
De exacte symptomen zijn afhankelijk van welk hersengebiedje is getroffen. Tijd is van belang. Bel daarom direct 112 want hoe eerder de blokkade kan worden opgelost, des te groter is de kans op herstel.
Vermoeidheid na een herseninfarct of TIA
Vermoeidheid kan optreden na elk type beroerte. Ook een relatief milde beroerte of een TIA kan een ernstige moeheid resteren, zelfs als de patiënt verder volledig lichamelijk hersteld lijkt te zijn. En ook als de beroerte al enige tijd geleden is geweest, kan vermoeidheid nog steeds een probleem zijn. De moeheid kan direct of kort na een beroerte beginnen en na verloop van tijd verbeteren, maar het kan ook later nog opspelen. Maak bij onverklaarde moeheid daarom altijd een tijdlijn, zoals beschreven in dit eBoek.
Veel mensen beschrijven vermoeidheid als het moeilijkste en meest verontrustende probleem waarmee ze na een beroerte te maken krijgen. Zowel lichamelijke als emotionele veranderingen dragen bij aan de vermoeidheid na een TIA of herseninfarct.
Het kan zijn dat u niet in staat bent om volledig aan de revalidatie deel te nemen, omdat u zich zo moe voelt. Het kan van invloed zijn op uw vermogen om uw onafhankelijkheid in het dagelijks leven te herwinnen, en het kan moeilijk zijn om weer aan het werk te gaan of om te socialiseren en te genieten van dagelijkse activiteiten. Het kan ook uw kwaliteit van leven en relaties beïnvloeden, omdat familie en vrienden misschien niet begrijpen hoe uitgeput u zich dagelijks voelt.
Wat is neuroplasticiteit?
Neuroplasticiteit is een fascinerend concept dat verwijst naar het vermogen van de hersenen om zich aan te passen en te veranderen, zoals wanneer we leren, maar ook na letsel of schade.
Dit betekent dat de hersenen in staat zijn om nieuwe neurale verbindingen te vormen en verschillende functies over te nemen als reactie op veranderende omstandigheden. Dit is van cruciaal belang voor het herstel na een herseninfarct of TIA, omdat het de hersenen in staat stelt om nieuwe wegen te vinden rond beschadigde gebieden.
Herstel na een beroerte is het gevolg van functionele en structurele reorganisatie van beschadigde hersencircuits als gevolg van neuroplasticiteit.
De rol van slaap in herstel
Mensen die een TIA hebben meegemaakt, merken vaak dat ze veel moe zijn of sneller vermoeid raken. De slaapbehoefte zal ook groter zijn. Dat vermoeide gevoel is er niet zomaar.
Tijdens de slaap doorloopt ons brein verschillende fasen, waaronder diepe slaap en REM-slaap. Tijdens deze fasen vinden herstellende processen plaats, waarbij neurale verbindingen versterkt worden en nieuwe herinneringen worden geconsolideerd.
Een verstoorde slaap na een beroerte kan de uitkomst van een beroerte negatief beïnvloeden.
Kortom…
- Een goede nachtrust is van onschatbare waarde als het gaat om het herstel na een herseninfarct of TIA, vanwege het bevorderen van neuroplastische herstelprocessen.
- Slaap is neuroprotectief in de acute fase van een beroerte.
- Door voldoende slaap te krijgen en een eventuele slaapstoornis – zoals bijvoorbeeld slaapapneu – te behandelen, geven we onze hersenen de kans om te profiteren van neuroplasticiteit, waardoor het herstelproces wordt bevorderd.
Het is belangrijk om dit aspect van herstel niet te onderschatten en ervoor te zorgen dat slaap een prioriteit is in het revalidatieproces.
Bronnen
- Duss SB, Seiler A, Schmidt MH, Pace M, Adamantidis A, Müri RM, Bassetti CL. The role of sleep in recovery following ischemic stroke: A review of human and animal data. Neurobiol Sleep Circadian Rhythms. 2016 Nov 29;2:94-105. doi: 10.1016/j.nbscr.2016.11.003. PMID: 31236498; PMCID: PMC6575180.
- Promotie onderzoek van huisarts-onderzoeker Faas Dolmans. ‘Optimizing diagnosis of Transient Ischemic Attack‘ UMC Utrecht 2019.
Energietekort kan zich verschillend uiten
Wil je meer weten over slaap? Lees dan ook:
Melatonine: Hoe maak je dit slaaphormoon?
Melatonine is ons slaaphormoon. Hormonen zijn de boodschapperstofjes in ons lichaam die opdrachten doorgeven. Maar zonder hormoon, geen opdracht en dus ook geen uitvoering van de taak. En dan lig je wakker. Wat heeft jouw lichaam nodig om melatonine te maken?
Hoe slecht is teveel slaap voor je gezondheid?
Is het waar dat meer dan 8 uur slapen per nacht slecht is voor je gezondheid? Dat hoor je weleens toch? Maar is het ook zo en waarom dan? Laten we eens kijken hoe dit zit en of je je nu echt zorgen moet maken als je een lange nachtrust hebt gehad.
Paar korte nachtjes al funest voor je vetmetabolisme
Slaap je doordeweeks een stuk minder dan in het weekend? Dat heeft meer invloed op je vetmetabolisme dan je denkt. En één goede nacht slaapt het niet weg. Slaapgebrek is gewoon nog veel ongezonder dan we al denken. Vermoeidheid is maar één van de problemen en dat is al erg genoeg.
Slapeloze nachten: Hebben vrouwen hier meer last van?
“Bijna een kwart van de Nederlanders van 25 jaar of ouder had in 2018 slaapproblemen”, meldt het CBS op 20 augustus 2019. Dat zijn er veel; meer dan vorig jaar. Grof weg heb je het dan over zo’n 2,9 miljoen mensen die aangeven in de afgelopen 2 weken last te hebben gehad van problemen met slapen. Welke groepen mensen hebben het meest last van slaapproblematiek denk je?
Waarom zomaar wat melatonine slikken je slaapprobleem niet oplost
Melatonine is vrij verkrijgbaar, maar het op de juiste manier inzetten vraagt wel om enige kennis. De vraag is niet alleen óf je het zou moeten gebruiken, maar ook hoeveel, wanneer, welke vorm, wie het vooral niet zou moeten gebruiken en wat dan wel de oplossing is voor het slaapprobleem.
Bijslapen: Gebruik je het weekend om te compenseren?
Wanneer je door de weeks niet aan voldoende slaap komt is het verleidelijk om dat dan maar in het weekend in te halen. Je zult zeker niet de enige zijn die dat doet. Heerlijk toch om de wekker niet te zetten en bij te tanken. Maar dat heeft wel zijn keerzijde.
