Moe door medicijnen? Tijd voor een medicatiecheck!
Dit artikel is voor mensen die chronisch medicatie gebruiken en geen idee hebben of hun medicijngebruik het afgelopen jaar nog is beoordeeld. Hier lees je waarom een jaarlijkse medicatie checkup een goed idee is. Het artikel is ook interessant voor wie niet zelf medicijnen slikt, maar bijvoorbeeld voor iemand zorgt die dat wel doet, of regelmatig gebruik maakt van vrij verkrijgbare zelfmedicatie zoals pijnstillers.
Je hebt van die abonnementen, die als je ze niet zelf op tijd opzegt, gewoon blijven doorlopen. En alhoewel je weet dat het verstandig is om minstens eens per jaar even de tijd te nemen om alles dat maar klakkeloos doorloopt eens kritisch te bekijken… schiet het er toch vaak bij in.
Nu heb ik het niet over kranten, tijdschriften, streaming services, goede doelen of loterijen, maar het ‘abonnement’ dat je hebt op je medicijnen. En met jou gebruiken ongeveer 11 miljoen mensen in Nederland receptgeneesmiddelen en/of zelfzorgmedicatie.
De medicijnen die je elke dag neemt, maand na maand, jaar na jaar, herhaalrecept op herhaalrecept op herhaalrecept, kun je zien als een soort abonnement dat ook kritisch tegen het licht gehouden moet worden.
In mijn eBook worden een aantal ziekten genoemd waarbij vermoeidheid een belangrijk symptoom is, maar je vindt er ook een overzicht met groepen van medicijnen waarbij vermoeidheid een bijwerking kán zijn.
Natuurlijk verwacht je dat de huisarts en de apotheker, bij het uitschrijven en leveren van een herhaalrecept goed bedenken of het inderdaad wel weer opnieuw verlengt moet worden. Dat mag je ook verwachten, maar het is goed om te checken of dat bij jou ook het geval is. Vertrouwen is goed, maar zekerheid is beter. Het gaat hier wel over je gezondheid.
Waarschuwing
Stop nooit zomaar ineens, op eigen houtje, met medicijnen. Bespreek je medicatie met je arts.
Op 1 maart 2023 publiceerde de Patiëntenfederatie Nederland een rapport met de titel ‘Onderzoek contact met zorgverleners over langdurig medicijngebruik’. Je vindt de link naar de pdf onderaan deze pagina.
Eén van de conclusies luidt dat circa 1 op de 6 permanente medicijngebruikers in Nederland niet tot nauwelijks contact heeft met een zorgverlener over hun medicijngebruik.
De meeste dus gelukkig wel en volgens apothekersorganisatie KNMP zou zo’n farmacotherapeutisch overleg niet voor iedereen die stelselmatig pillen slikt echt nodig zijn. Maar weet jij tot welke groep je behoort? Is bij jou een medicatiecheck nodig en is die in de afgelopen 12 maanden gedaan?
Langdurig gebruik van medicijnen kan de kans op ongewenste gezondheidseffecten vergroten. Het gebruik van meerdere medicijnen samen, en dát voor langere tijd, vergroot de kans op onbedoelde effecten nog meer. Zo lang als medicijnen worden geslikt, en de combinaties waarin, is lang niet altijd goed onderzocht in wetenschappelijke studies.
Een periodieke medicatiebeoordeling leidt eerder tot minder, dan tot meer medicatie.
Reden te meer om eens per jaar een medicijncheck te laten doen, of een ‘medicijn-APK’ zoals directeur Dianda Veldman van de Patiëntenfederatie Nederland het noemt. Dat dit mogelijk tot minder verspilling leidt en bijdraagt aan een oplossing voor medicijntekorten is mooi meegenomen. Op persoonlijk niveau is de impact groter dan dat en kan het bijstellen van medicijngebruik, zowel kwalitatief als kwantitatief, bijdragen aan meer gezondheid en meer energie.
“Na contact met een arts stopt bijna één op de drie mensen met het gebruik van medicatie.”
Een medicijncheck door de arts loont: Bij 70% van de deelnemers is er iets gewijzigd (in dosering of type medicijn) en bijna 1 op de 3 stopt geheel na een check.
Nu gaat het niet alleen over doorgaan of stoppen, want dat zou wel erg zwart-wit zijn. Je kunt ook denken aan het veranderen van het type medicijn. Of misschien is het wel het juiste medicijn voor jou, maar is de dosering niet passend. Perfect passend voor ‘de gemiddelde mens’, maar totaal niet passend voor de individuele jij.
Een manier om hier zicht op te krijgen is het laten maken van een farmacogenetisch profiel.
Bij een farmacogenetisch profiel wordt een serie genen in kaart gebracht die coderen voor leverenzymen. Ons DNA maakt ons uniek en verschillend van elkaar, en zo hebben we ook een serie leverenzymen die kunnen verschillen in hun activiteit ten opzichte van ‘de gemiddelde mens’. Dat ze sneller werken of juist langzamer, en dat medicijnen daardoor bij de ene persoon minder goed werken dan verwacht of juist meer bijwerkingen geven dan normaal.
Het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) liet vorige maand weten dat wanneer het farmacogenetisch profiel bekend is de kans op bijwerkingen met 30% kan worden gereduceerd. Het onderzoek werd op 4 februari 2023 gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift ‘The Lancet’. En wat je er niet direct leest, maar wat ook een factor is, is dat de kans op het kiezen van het juiste medicijntype wordt vergroot.
Bij het Nederlands instituut voor Farmaco Genetisch Onderzoek (niFGO) kun je zo’n DNA-medicatiepas laten maken.
Je hoeft er alleen wat speeksel voor op te sturen. Hiernaast zie je een voorbeeld, maar de lijst gaat nog door op de achterkant van het kaartje.
Misschien lijkt het je maar abracadabra, maar dat is het niet voor een apotheker. Die kan hier wat mee.
Zo’n pas is niet heel goedkoop, maar het is een eenmalige investering want de uitslag is levenslang geldig. Ik heb die van mij in 2019 laten maken en sindsdien is de prijs flink gedaald. In maart 2023 geldt overigens een tijdelijk actietarief.
Je vindt op de niFGO-website ook een lijst voor welke medicijnen zo’n DNA-paspoort van pas kan komen. En let op: dit zijn echt niet allemaal receptgeneesmiddelen!
Ook voor vrij verkrijgbare zelfzorgmedicatie, zoals bijvoorbeeld Ibuprofen, geldt een grotere kans op bijwerkingen bij bepaalde genetische varianten van leverenzymen. In dit geval is het enzym CYP2C9 relevant waarvan een mutatie bekend is die zorgt voor een hogere kans op bijwerkingen. Die mutatie is niet zeldzaam onder de West-Europese bevolking en dat in combinatie met het gemak waarin Ibuprofen wordt gekocht en gebruikt is zorgelijk. Dat vindt ook het Nederlands Huisartsen Genootschap.
De beslissing of de medicatie moet worden doorgezet, of dat de dosering moet worden aangepast, is een belangrijke beslissing die samen genomen moet worden.
Dus dat niet voor jou wordt besloten, maar mét jou.
Uit genoemd onderzoek van de Patiëntenfederatie Nederland bleek ook dat samen beslissen over medicijngebruik erg wordt gewaardeerd door de meeste medicijngebruikers.
De medisch professional heeft de kennis over het medicijn, maar hoe de medicatie precies uitpakt kan van persoon tot persoon verschillen. Geef daarom ook heldere feedback aan je arts.
Het kan helpen, zowel jou als de arts, om je klachten in tijd bij te houden zodat deze gerelateerd kunnen worden aan het starten met een nieuw medicijn of aanpassen van de dosering. Welke klachten nemen af? Welke zijn nieuw of nemen toe? Hoe is je energieniveau, zowel lichamelijk als cognitief? Zorg dat je goed bent voorbereid op het gesprek met je arts/de voorschrijver van je medicatie. Zet je verhaal ook op papier.
In mijn eBoek vind je onder andere hoe je een tijdlijn van jezelf maakt en welke factoren je daarbij allemaal mee kunt nemen. Medicijngebruik is er één van.
Eén soort vermoeidheid is geneesmiddelen-gerelateerde moeheid. En zo heb je moeheid in vele soorten én maten. Het is belangrijk om je dat te beseffen want het stopt het zoeken naar die ene gouden tip die voor iedereen werkt, dat drie-stappenplan dat een bruisende berg aan energie belooft in 30 dagen of… de volgende pil. Het grote probleem is dat het zo niet werkt, want de ene vermoeidheid is de andere niet. Je moet eerst in kaart brengen waar je mee te maken hebt. Dat begint met een probleembeschrijving.
Bronnen
Bovenstaand artikel linkt naar de volgende bronnen:
Onderzoek in maart 2022 onder 8698 mensen uit het Zorgpanel van Patiëntenfederatie Nederland, gepubliceerd februari 2023 in het rapport “Onderzoek contact met zorgverleners over langdurige medicijngebruik”.
Swen JJ, van der Wouden CH, Manson LE, Abdullah-Koolmees H, Blagec K, Blagus T, Böhringer S, Cambon-Thomsen A, Cecchin E, Cheung KC, Deneer VH, Dupui M, Ingelman-Sundberg M, Jonsson S, Joefield-Roka C, Just KS, Karlsson MO, Konta L, Koopmann R, Kriek M, Lehr T, Mitropoulou C, Rial-Sebbag E, Rollinson V, Roncato R, Samwald M, Schaeffeler E, Skokou M, Schwab M, Steinberger D, Stingl JC, Tremmel R, Turner RM, van Rhenen MH, Dávila Fajardo CL, Dolžan V, Patrinos GP, Pirmohamed M, Sunder-Plassmann G, Toffoli G, Guchelaar HJ; Ubiquitous Pharmacogenomics Consortium. A 12-gene pharmacogenetic panel to prevent adverse drug reactions: an open-label, multicentre, controlled, cluster-randomised crossover implementation study. Lancet. 2023 Feb 4;401(10374):347-356. doi: 10.1016/S0140-6736(22)01841-4. PMID: 36739136.
Nederlands instituut voor Farmaco Genetisch Onderzoek (niFGO)
Energietekort kan zich verschillend uiten
Meer artikelen over vermoeidheid
De gemene deler? Hersenontsteking bij postinfectieuze moeheid
Ook na een ogenschijnlijk milde infectie kunnen mensen lang met moeheid kampen. De wetenschap tast nog in het duister waardoor een percentage van de mensen na infectieziekten als Q-koorts, Pfeiffer, Lyme en nu Corona langdurig moe is. Naast verschillen zijn er ook overeenkomsten tussen dit soort ziekten die tot gericht vervolgonderzoek leiden.
Slaap en neuroplasticiteit na een herseninfarct of TIA
Een herseninfarct of TIA kan ingrijpende gevolgen hebben voor iemands leven. Wist je dat slaap een cruciale rol speelt in het herstelproces? Slaap en neuroplasticiteit zijn de sleutel tot herstel na een (mini)beroerte.
Hoe haal je energie uit voeding? De machinerie van je mitochondriën
De omzetting van de energie uit voeding naar de voor jou bruikbare energievorm ATP gebeurt in je mitochondriën. Maar voeding alleen is niet genoeg. Meer eten geeft niet per definitie meer energie. Hoe werkt dit dan en wat heb je nog meer nodig?
Melatonine: Hoe maak je dit slaaphormoon?
Melatonine is ons slaaphormoon. Hormonen zijn de boodschapperstofjes in ons lichaam die opdrachten doorgeven. Maar zonder hormoon, geen opdracht en dus ook geen uitvoering van de taak. En dan lig je wakker. Wat heeft jouw lichaam nodig om melatonine te maken?
Laat je je op Corona testen bij vermoeidheid?
Veel mensen met COVID-19 zijn moe, maar is vermoeidheid an sich een reden om je te laten testen? Dat hangt er vanaf. Is het een nieuwe vermoeidheid en heb je nog meer klachten? Het toevoegen van vermoeidheid aan het rijtje symptomen vergroot sowieso wel het aantal opgespoorde gevallen.
Hoe slecht is teveel slaap voor je gezondheid?
Is het waar dat meer dan 8 uur slapen per nacht slecht is voor je gezondheid? Dat hoor je weleens toch? Maar is het ook zo en waarom dan? Laten we eens kijken hoe dit zit en of je je nu echt zorgen moet maken als je een lange nachtrust hebt gehad.
