Vermoeidheid door bloedsuikerproblemen

sep 24, 2020Lichamelijk

Bij bloedsuikerproblemen denken we vaak gelijk aan diabetes, gedefinieerd als een te hoge glucosespiegel in nuchtere toestand (dus voordat je hebt gegeten). Het lukt het lichaam hierbij niet om de glucose in de bloedbaan te verwerken.

In dit artikel gaan we het niet hebben over diabetes, maar over mildere vormen van bloedsuikerproblemen oftewel dysglycemie. Dysglycemie is de overkoepelende term voor een afwijkende bloedsuikerstabiliteit. 

Alle musjes zijn vogels. Maar niet alle vogels zijn musjes.

Technisch gezien is het woord ‘bloedsuikerspiegel’ niet goed, maar dat is hoe we het in de volksmond noemen. Er zijn veel soorten suikers, maar als het gaat om bloedsuiker bedoelen we daarmee alleen glucose. ‘Suiker’ is dus een verzamelnaam, zoals vogels een verzamelnaam is. Glucose is één type suiker en behoort tot de koolhydraten.

Bij wat je ook doet, of je nu vast of eet, probeert je lichaam de homeostase te handhaven. Een korte afwijking is normaal. Het snel weer terug kunnen gaan naar de uitgangswaarde is een teken van gezondheid. Vandaar dat ik weleens zeg: flexibiliteit is gezondheid.

Wanneer alles goed werkt is het geen probleem als je eens een maaltijd moet overslaan. Dan haal je daar je schouders over op. Allerlei mechanismen in je lijf gaan aan de slag om glucose vrij te maken om de bloedsuikerspiegel – ook als er geen maaltijd binnen komt – op peil te houden.

De homeostase kun je zien als een evenwichtsbalk. We hebben allerlei processen om ons evenwicht daarop te bewaren. Qua temperatuur, qua bloeddruk, etc en… qua bloedsuikerspiegel.

Met een duwtje naar links of een duwtje naar rechts lig je er niet gelijk af. Je krijgt een prikkel en je herstelt ervan. Hoe sneller hoe beter. Hoe breder de evenwichtsbalk hoe gemakkelijker je erop blijft staan. Krijg je steeds duwtjes naar één kant en zijn ze harder dan je aan kunt.. dan val je eraf. Spreekwoordelijk dan.

Nooit een duwtje is niet beter. Dan train je namelijk niet en ben je slecht voorbereid als er dan eens een duwtje komt wanneer je het niet verwacht. Zie het maar als een dynamisch evenwicht.

Regulatie van de bloedsuikerspiegel

Verhogen van de bloedsuikerspiegel

Wanneer we langere tijd niet hebben gegeten en het hormoon insuline laag is gaan de alfa-cellen in de alvleesklier glucagon vrijmaken.

In tijden van overvloed is het overtollige glucose opgeslagen geworden als glycogeen en dat kan nu mooi worden vrijgemaakt via een proces dat we glycogenolyse noemen.

Spieren hebben eigen glycogeenvoorraden, en de lever heeft de ‘centrale’ glycogeenvoorraad die nu kan worden aangesproken. Als je niet eet haal je hier als het ware  je tussendoortje uit.

Een ander belangrijk proces dat de bloedsuikerspiegel laat stijgen is gluconeogenese. Hierbij maken we zelf glucose door eiwitten en/of lichaamsvet af te breken.

Glucagon is niet het enige hormoon dat de bloedsuiker laat stijgen. Ook cortisol, adrenaline en noradrenaline (allen producten van de bijnieren) zorgen voor een toename van de vrijmaking van glucose.

Hebben we dus meer glucose nodig dan zijn er sowieso al 4 hormonen die voor de nodige stijging kunnen zorgen.

We hebben meer hormonen om de bloedsuikerspiegel te laten stijgen, dan om die te laten dalen. Het lijkt er aldus op dat in de evolutie het moeten laten stijgen vaker aan de orde was dan het moeten laten dalen.

Wie zorgt voor daling van de bloedsuikerspiegel?

Dat doet insuline.

Insuline is een product van de bèta-cellen in de alvleesklier. Bij een verhoging van de bloedsuiker wordt insuline vrijgegeven in de bloedbaan. Dit hormoon “klopt aan” bij een cel – bijvoorbeeld een spiercel – waarna een speciaal transportbootje vanuit de cel naar de oppervlakte gaat waardoor glucose kan worden opgenomen.

Zo krijgt die spiercel glucose die als brandstof dient in de glycolyse en citroenzuurcyclus om ATP te maken.

Wat is ATP?

We eten om zo voedingsstoffen binnen te krijgen en om brandstof binnen te krijgen voor de energieproductie in ons lijf. De universele drager van energie is het molecuul ATP. ATP kun je een beetje vergelijken met geld als universeel betaalmiddel. Met ATP kan in ons lichaam worden betaald voor het laten draaien van alle nodige processen.

Als het reguleren niet goed gaat: Dysglycemie

Kleine duwtjes naar links en rechts op de evenwichtsbalk en een snel herstel van de homeostase zijn normaal en gezond. Maar hel je over naar de ene kant dan krijg je te maken met hypoglycemie. Hel je over naar de andere kan dan noemen we dat hyperglycemie.

Moe door hypoglycemie – Te lage bloedsuiker

In deze situatie is er te weinig glucose in de bloedbaan. Daardoor is er ook te weinig brandstof voor de cellen om de energieproductie op peil te houden.

Zowel een hypoglycemie (te weinig glucose in de bloedbaan) als een hyperglycemie (teveel glucose in de bloedbaan) leidt tot vermoeidheid.

Omdat de oorzaak van de vermoeidheid verschilt, verschilt ook de behandeling.

Moe door hyperglycemie – Te hoge bloedsuiker

In deze situatie is er teveel glucose in de bloedbaan. Maar omdat de glucose op de verkeerde plek zit, in het bloed in plaats van in de lichaamscellen, is er alsnog onvoldoende brandstof voor de cellen om de energieproductie op peil te houden.

Waarom nemen ze het dan niet gewoon op?

Het kan zijn dat er geen insuline is. Dan is er dus geen hormoon dat bij de cel “aanklopt” om de transportbootjes naar het oppervlak te laten komen en dan kan er geen glucose worden opgenomen. Veel cellen zijn voor de opname afhankelijk van insuline, en als dat er niet is kunnen ze geen glucose opnemen om ATP (energie) te maken. Dit is wat speelt bij diabetes type 1.

Vaker zien we juist dat er volop insuline is, een teveel oftewel hyperinsulinemie. Er is dan te langdurig teveel insuline waardoor de cellen het aantal insulinereceptoren gaan terugschroeven. Vergelijk het maar met het wonen naast een snelweg. Eerst hoor je al die auto’s nog langs zoeven, maar op een gegeven moment went dat en ben je ‘doof’ voor het lawaai. Bij de cel noemen we het dan dat hij insulineresistent is geworden.

Meer insuline is niet de oplossing van dit probleem. Het weer insulinegevoelig maken van de cellen wel. Met interventies op het gebied van voeding en leefstijl is de insulinegevoeligheid te verbeteren.

Gebrek aan energie

Wanneer de bloedsuikerspiegel langdurig verstoord is, met langdurige hypoglycemie of langdurige hyperglycemie, kun je uiteenlopende gezondheidsklachten ontwikkelen.

 Onder andere:

  • Je bent bijvoorbeeld ineens vermoeid na de maaltijd of crasht juist in de middag als je tijdje niet hebt gegeten.
  • Je kunt moeilijk in slaap vallen, of wordt tussendoor wakker en kunt dan moeilijk de slaap opnieuw vatten.
  • Je hebt last van stemmingswisselingen, een kort lontje als je een paar uur niet hebt gegeten ‘hangry’), of je wordt dan beverig en trillerig.
Bloedsuikerproblemen zijn belangrijk om op te lossen, vooral als ze nog niet zo erg zijn want dan gaat dat des te gemakkelijker.

Met voortdurende bloedsuikerproblemen is het lastig herstellen van andere gezondheidsaandoeningen, wat dus ook een reden is om dit aan te pakken.

Herstel van een gezonde glucosehuishouding is een belangrijk fundament in een gezonde energiehuishouding en je gezondheid in het algemeen.

Energietekort kan zich verschillend uiten

Lees meer over moeheid en energietekort

Pas op met PEM! Over inspanningsintolerantie

Pas op met PEM! Over inspanningsintolerantie

Mensen met Post-Exertional Malaise (PEM) zijn niet gewoon moe, ze zijn ook niet lui en het laatste dat ze nodig hebben is een spreekwoordelijke ‘schop onder de kont’. We hebben het hier over een fenomeen dat bij mensen die er zelf geen last van hebben vaak onbekend is.

Aandacht voor nieuw post-viraal syndroom: Long-COVID

Aandacht voor nieuw post-viraal syndroom: Long-COVID

Waar de één geen symptomen heeft bij een coronabesmetting en de ander er goed ziek van wordt, zijn er ook mensen die niet heel ziek worden (of in elk geval niet zo erg dat een ziekenhuisopname geïndiceerd is), maar wel lang ziek blijven: Long-Covid.

Is vermoeidheid een beschermingsmechanisme?

Is vermoeidheid een beschermingsmechanisme?

Vermoeidheid een beschermingsmechanisme? Hoe dan? Waarom kun je niet vrijelijk energie uitgeven zoals je zou willen en moet je steeds weer heel spaarzaam beslissen wat je elke dag kunt doen? Wat is daar nou het nut van?

Lichamelijke oorzaken van chronische vermoeidheid

Lichamelijke oorzaken van chronische vermoeidheid

Vermoeid zijn we allemaal wel eens en als we dan rust nemen is het allemaal weer opgelost. Maar wat als de vermoeidheid chronisch is en je niet opknapt van een nachtje slapen? Wat kan het dan allemaal zijn? Allerlei lichamelijke ziekten kunnen vermoeidheid als symptoom hebben.

Wat is energie voor een mens en hoe kom je er aan?

Wat is energie voor een mens en hoe kom je er aan?

Volgens Wikipedia is energie “de capaciteit van een systeem om warmte, licht of beweging te produceren”. Zo ook hebben mensen energie nodig om te kunnen bewegen, denken en ons warm te houden. Zonder energie voelen we ons sloom, snel geïrriteerd en hebben we het ook snel koud.

Waarom zijn mensen moe?
Image credits: Header afbeelding van Tumisu via Pixabay